Lewino – cmentarzysko kurhanowe

Na południe od miejscowości Lewino, na skraju lasu znajduje się wyjątkowy, niemający bezpośredniego odpowiednika na terenie Pomorza Gdańskiego, archeologiczny zabytek z czasów kształtowania się państwa polskiego. To zespół skupionych na niewielkiej powierzchni 16 kurhanów pochodzących z okresu tzw. Wczesnego Średniowiecza (X – XI wieku). Cmentarzysko tworzą dwa rodzaje grobowców: obiekty na planie czworokąta, o długości boku od 5 do 18 m i obstawą z dużych głazów, oraz kurhany o podstawie owalnej, wyróżniające się charakterystycznymi, stromymi ścianami.

Grobowce na rzucie czworokąta są najprawdopodobniej pozostałością pochówków szkieletowych. W przypadku przebadanych archeologicznie znacznych rozmiarów kurhanów (niektórych przeznaczonych tylko dla jednego zmarłego!), nie odkryto żadnych szczątków kostnych, a natrafiono na fragmenty XI-wiecznej ceramiki oraz przedmioty żelazne (tarczę paradną, miecz, nożyki, ostrogi). Przyjmuje się, iż monumentalny charakter tych grobowców, wzniesionych znacznym nakładem pracy, oraz wartościowe, prestiżowe ówcześnie dobra w nich złożone, świadczyć mogą o pochówku osób o wysokim statusie w lokalnej społeczności (np. wybitnych wojowników czy nawet samego wodza którejś z drużyn książęcych!).

W roku 2012, po zakończeniu prac archeologicznych, utworzono wokół kurhanów tematyczną ścieżkę dydaktyczną z rozmieszczonymi wzdłuż trasy tablicami informacyjnymi. Dla odwiedzających wydzielono ponadto miejsce przeznaczone dla postoju pojazdów, wyposażone m.in. w elementy małej architektury do wypoczynku i rekreacji (wiaty, stoły, ławy itd.).