"Grodzisko Runowo"

Stanowisko archeologiczne, znajdujące się na terenie rezerwatu przyrody "Grodzisko Runowo", obejmuje wczesnośredniowieczny zespół osadniczy, złożony z grodziska, osady oraz cmentarzyska kurhanowego, funkcjonujący od połowy IX stulecia do pierwszej połowy wieku XII. Zgodnie z wynikami badań ów zespół osadniczy założono na reliktach osady należącej do grupy kaszubskiej ludności kultury łużyckiej (1 200 - 650 lat p.n.e.).

Obiekt w Runowie, o powierzchni 98 arów, jest grodziskiem wyżynnym, cyplowym, typu pierścieniowatego z wklęsłym majdanem o kształcie wydłużonego wału, usytuowanym na północnym krańcu wzniesienia o bardzo stromych stokach. Zabudowę majdanu stanowiły czworoboczne naziemne chaty zrębowe o powierzchni 25 m² oraz domostwa zagłębione w ziemi o plecionkowej konstrukcji ścian. W skład grodu wchodziły ponadto urządzenia gospodarcze i pracownie rzemieślnicze. Osadę chroniły wały o powierzchni 45 arów i wysokości w niektórych miejscach dochodzącej do 12 m, skutecznie odcinając gród od pozostałych części wzniesienia. Dodatkowo, otaczając umocnienia od strony zewnętrznej, funkcję obronną pełniła również sucha fosa o głębokości 4 m.

W południowej części wzniesienia, u podnóża grodu, zachowały się trzy kurhany z pochówkami członków wspólnoty plemiennej. Grobowce, o regularnej, kolistej podstawie, otoczone są kamiennymi płaszczami i rowkami.

Stanowisko archeologiczne, wpisane do rejestru dóbr kultury, zostało objęte ścisłą ochroną konserwatorską.