Lębork

Lębork, dumnie wpisany w kaszubskie morenowe wzgórza, pradolinę dolnego biegu rzeki Łeby czy południowych krańców Wysoczyzny Żarnowieckiej, należy do najstarszych ośrodków administracyjnych w regionie. Zaczątek dała mu – zdaniem niektórych historyków – słowiańska osada Lewino. W 1341 roku, jako jedna z głównych warowni na zachodnich rubieżach państwa krzyżackiego, Lębork uzyskał z rąk Wielkiego Mistrza Dytryka von Altenburga chełmińskie prawa miejskie. W wyniku wojny trzynastoletniej (1454-66) ziemia lęborska stała się ponownie częścią Polski, lecz nadano ją w lenno książętom zachodniopomorskim, a w roku 1657 w lenno wieczyste Brandenburgii. Po ponad stuletniej przynależności do Polski, po I rozbiorze w 1772 roku, miasto stało się częścią państwa pruskiego. Ponowny powrót w granice Rzeczpospolitej przypadł na dzień 10 marca 1945 roku. 

Mimo burzliwej, niespełna 700-letniej historii, naznaczonej niszczeniem miasta przez wrogie wojska, do dziś w Lęborku przetrwały obiekty, których bogata, zróżnicowana architektura niezmiennie zachwyca i przyciąga. 

Najstarsze z zachowanych to – stanowiące wyróżnik i dumę grodu nad Łebą – budowle gotyckie pochodzące z XIV/XV w.: Sanktuarium św. Jakuba ze sprowadzonymi z Watykanu relikwiami I stopnia Patrona, dawny zamek krzyżacki oraz zrewitalizowane w latach 2009 - 2010 fragmenty obwarowań miejskich.

Inne ocalałe, wyjątkowej urody obiekty, ilustrują rozkwit architektoniczny w Lęborku z przełomu wieków XIX i XX. We wspomnianym okresie wzniesiono budowle neogotyckie (ratusz miejski, kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, budynek poczty), neoklasycystyczną willę rodziny Casperów, stanowiący rzadki przypadek realizacji stylu ekspresjonistycznego w architekturze monumentalny gmach dawnej szkoły żeńskiej, budynek browaru rodziny Magdalińskich jako przykład historyzującej tendencji budownictwa przemysłowego czy zespół eklektycznych, wyróżniających się niezwykle bogatą ornamentyką, kamienic mieszczańskich.

Przedmioty niezwykłe i wyjątkowe są z kolei dumą archeologicznych, etnograficznych i numizmatycznych zbiorów Muzeum w Lęborku:

• jedna z niewielu znanych, zachowana w nienaruszonym stanie, odznaczająca się niespotykaną maestrią wykonania, szklana ryba oraz cenny szklany puchar zdobiony wizerunkiem niebieskich i białych ptaków (łabędzi), odkryte na stanowisku archeologicznym w pobliskim Czarnówku w grobie młodej kobiety, datowanym na przeł. II/III w. n.e.,
• skarabeusz – jeden z kilku tego typu wisiorków odkrytych na terenie Polski, pochodzący prawdopodobnie z czasów Imperium Rzymskiego,
• niepowtarzalna kolekcja popielnic twarzowych kultury pomorskiej z początków epoki żelaza (ok. 750 lat p.n.e. - VI w. n.e.) z rozbudowaną ornamentyką roślinną i astralną,
• tzw. skarb z Lęborka – unikatowa kolekcja srebrnych szelągów z XV w.

Nie każdy wie, że to właśnie w Lęborku w 1860 roku na świat przyszedł uczony i wynalazca – Paul Nipkow. Jego "teleskop elektryczny" (tzw. Tarcza Nipkowa), umożliwiająca przesyłanie obrazu na znaczne odległości, przyczyniła się do powstania pierwszych odbiorników telewizyjnych. By kultywować pamięć o tym wybitnym lęborczaninie, utworzono miejską ścieżkę turystyczną prowadzącą do lokalizacji związanych z życiem uczonego, a w budynku wzniesionym w miejscu i na wzór jego rodzinnej kamienicy (obecnej siedzibie muzeum) – Gabinet Paula Nipkowa.

Ponad najwyższe korony drzew, na szczycie góry zwanej Parkową lub Szubieniczną, wznosi się tajemnicza, strzelista budowla. To powstała w 1912 roku wraz z systemem wodociągowym Lęborka Wieża Ciśnień, dawniej zwana Wieżą Bismarcka. Jej wnętrze wypełniają w głównej mierze cenne artefakty związane z historią regionu – od epoki kamienia po wczesne średniowiecze. Magnesem przyciągającym turystów jest znajdujący się na szczycie najwyższy punkt widokowy miasta, sięgający 133 metrów n.p.m. Ciekawostkę stanowi zaś fakt, iż obiekt jest jedną z 18 zachowanych na terenie Polski dawnych wież Bismarcka, a jedyną w granicach obecnego województwa pomorskiego.

Atrakcje najważniejszego wydarzenia w mieście – Lęborskich Dni Jakubowych – wypełniają rokrocznie letni wypoczynek. Wtedy właśnie, w trakcie kilku lipcowych dni, Lębork zyskuje miano rekreacyjno-kulturalno-sportowej stolicy regionu. Setki kolorowych kramów i stoisk, występy gwiazd estrady, Międzynarodowy Zlot Jakubów, uliczne teatrzyki i plenery malarskie, Bieg Uliczny św. Jakuba czy uroczysta suma odpustowa w sanktuarium gromadzą tysiące mieszkańców i turystów. Lębork świętuje, Lębork żyje, Lębork nie śpi do późnej nocy.