Nowa Wieś Lęborska

Nowa Wieś Lęborska - Gminny Ośrodek Kultury
"Płaski Kamień"
"Płaski Kamień"
Chocielewko - "Kościół Pamięci"
Chocielewko - głaz "Bismarck"
Chocielewko - głaz "Bismarck"
Jezioro Lubowidzkie
Jezioro Lubowidzkie
Małoszyce - kaplica
Wilkowo - Wioska Gigantów
Nowa Wieś Lęborska - Gminny Ośrodek Kultury
"Płaski Kamień"
"Płaski Kamień"
Chocielewko - "Kościół Pamięci"
Chocielewko - głaz "Bismarck"
Chocielewko - głaz "Bismarck"
Jezioro Lubowidzkie
Jezioro Lubowidzkie
Małoszyce - kaplica
Wilkowo - Wioska Gigantów

Urząd Gminy w Nowej Wsi Lęborskiej

598 612 428
ugnwl@nwl.pl
 ul. Grunwaldzka 24, 84-351 Nowa Wieś Lęborska

GODZINY URZĘDOWANIA
poniedziałek 7:30 - 16:00
wtorek - czwartek 7:30 - 15.30
piątek 7:30 - 15:00

Nowa Wieś Lęborska – wieś gminna położona na północnych rogatkach Lęborka. Prawdopodobnie na terenie Nowej Wsi Lęborskiej było pierwsze centrum osadnictwa w okolicy Lęborka. Średniowieczne dokumenty zdają się wskazywać, iż Lębork lokowano na gruntach właśnie tej wsi, a przez pierwsze lata tutejsza parafia sprawowała patronat nad lęborskim kościołem św. Jakuba. Prawa chełmińskie Nowa Wieś Lęborska otrzymała od komtura gdańskiego Heinricha Rechtira w 1349 roku.

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny

W centrum wsi znajduje się jeden z nielicznych neoromańskich kościołów powiatu lęborskiego, którego budowę rozpoczęto w 1845 roku, a zakończono 2 lata później, kiedy to odbyła się pierwsza msza protestancka. Nowowiejska świątynia jest budowlą ceglaną z dekoracją poziomych, tynkowanych pasów w stylu neoromańskim. Pośrodku fasady mieści się trzykondygnacyjna wieża na planie kwadratu zwieńczona trójkątnymi szczycikami i spiczastym hełmem. Okna korpusu i wieży zamknięte są okrągłołukowo.

Zabytkowy budynek z pocz. XX wieku

Na brzegu rzeki Kisewy znajduje się zabytkowy budynek z początku XX wieku, w którym aktualnie mieści się Gminny Ośrodek Kultury. Dwukondygnacyjny obiekt, założony na planie prostokąta i frontem zwrócony na południe, to budowla o konstrukcji szkieletowej (pruski mur) – pola między słupami są wypełnione cegłą i otynkowane. Górna kondygnacja od południa jest cofnięta w stosunku do dolnej. Zarówno od północy, jak i od południa dolną kondygnację artykułują prostokątne okna, w górnej nad nimi widoczny rodzaj ostrołuków utworzonych z belek konstrukcyjnych (w ich polach – od północy – odsłonięte cegły muru). Budynek nakrywa dach dwuspadowy, zaś wysuniętą część dolnej kondygnacji – pulpitowy.

"Płaski kamień"

Jeden z największych na terenie ziemi lęborskiej polodowcowych głazów narzutowych, zwany "Płaskim Kamieniem" (lub "Szerokim Kamieniem"), od 30 grudnia 1970 roku zapisany w rejestrze pomników przyrody, spoczywa w okolicy Kębłowa Nowowiejskiego, przy leśnej drodze do Łowcza. Jego obwód wynosi 16,25 m, a wysokość nadziemna – 2,43 m. Na powierzchni eratyka wyryto datę "1910". Wyraźnie widoczne ponadto są otwory strzelnicze będące śladami po poniechanych próbach rozbicia. Głaz stanowi jedną z najważniejszych atrakcji niebieskiego szlaku turystycznego PTTK "Czarciego Kamienia i Starodrzewu". Jak głosi legenda, pod kamieniem mieści się zaklęty zamek, a osoba, która go odczaruje, zawładnie i zamkiem, i królestwem.

 

Chocielewko – wieś położona po północnej stronie Pradoliny Łeby-Redy, 7 km na zachód od Lęborka, w pobliżu Góry Kaplicznej. Miejscowość jest rozległa terytorialnie, dzieląc się na Chocielewko Dolne, Górne oraz Folwark.

Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego

We wsi warto zobaczyć kamienny kościół z lat 1922-26, zbudowany z inspiracji marszałka polnego Augusta von Mackensena, by upamiętnić poległych na frontach pierwszej wojny światowej mieszkańców Chocielewka. Nad fasadą świątyni wyrasta kwadratowa w rzucie wieża, której górna kondygnacja ma konstrukcję szkieletową, zwieńczoną smukłym hełmem z iglicą. Do ciekawych elementów wyposażenia kościółka należą: witraże o militarnej treści, polichromowana empora, organy firmy Grueneberg ze Szczecina, a także szklane mozaiki na zewnętrznej ścianie wieży. Wokół świątyni rośnie sporo okazałych drzew, w tym wiekowe cisy i czeremchy.

 

Darżewo – pierwsza wzmianka o wsi zawarta jest w dokumencie nadania praw miejskich Słupskowi z 1310 roku. Darżewo było starym lennem rodziny Stojentin, co potwierdza określenie pojawiające się w dokumentach z 1453 roku – "Jereslaw Stoyentin to Darzowe".

Murowany dwór

Obecnie we wsi można obejrzeć murowany dwór z końca XIX wieku. Zasadniczy trzon obiektu jest symetryczną, regularną budowlą na rzucie wydłużonego prostokąta, do którego od północy przylega, założony na tej samej wzdłużnej osi, cofnięty w stosunku do lica fasady, budynek (prawdopodobnie oficyna). Dwór, frontem skierowany na zachód, podzielony jest na trzy poziomy: użytkową kondygnację cokołową, środkową i piętro mezzaninowe. Z dziewięciu osi budowli trzy centralne akcentuje wyższy pseudoryzalit, z dwiema kondygnacjami nad cokołem, wejściem w przyziemiu fasady na bocznej osi, prostokątnymi oknami powyżej i wysokimi, łukowo zamkniętymi w wyższej; zwieńczony jest niskim, trójkątnym naczółkiem. Boczne, trzyosiowe partie fasady artykułują okna o wykroju kwadratowym w cokole, wysokie prostokątne na piętrze i niewielkie prostokątne okna mezzaninowe. Całość nakrywa niski dach dwuspadowy (ryzalit – także dach dwuspadowy, poprzeczny).

Budynek przylegający od północy do zasadniczej część dworu jest mniejszy i niższy, ale powtarzający od frontu trójdzielny układ wertykalny i horyzontalny: z wysokim parterem i pięterkiem mezzaninowym oraz piętrowym pozornym ryzalitem pośrodku, zamkniętym niskim, trójkątnym szczytem. Pseudoryzalit i partie boczne są dwuosiowe, przeprute prostokątnymi oknami o odpowiedniej wielkości.

Elewacja tylna (wschodnia) budynku głównego ma dyspozycję niemal analogiczną, lecz o zakłóconym rytmie okien, z wejściem w przyziemiu w północnej partii bocznej. Elewacja tylna północnej przybudówki jest prosta, bez wyodrębnionego pseudoryzalitu, artykułowana prostokątnymi oknami.

 

Garczegorze – duża osada położona 12 km na północ od Lęborka. Przypuszczalnie w czasach książąt gdańskich i funkcjonowania kasztelanii w pobliskiej Białogardzie wieś ta już istniała i stanowiła własność książęcą. Garczegorze jako pierwsza miejscowość w okręgu lęborskim otrzymało w 1348 roku prawa chełmińskie nadane przez komtura gdańskiego Heinricha Rechtira.

Kościół pw. Świętej Marii Magdaleny

Wart zobaczenia jest miejscowy neogotycki kościół parafialny budowany aż przez 80 lat (1817-1897). Salowy korpus oświetlają z każdej strony ostrołukowe okna. W fasadzie zwracają uwagę wąskie, tynkowane blendy, w dolnej części przeszklone, a nad nimi wielolistna rozeta. Przy dłuższej ścianie korpusu dostawiona kruchta z wyrastającą z niej wieżą umieszczoną na planie kwadratu i zakończoną schodkowym szczytem i iglicą.

 

Janowice – lokalizacja wsi na prawie magdeburskim została nadana 1 stycznia 1354 roku przez mistrza krzyżackiego Winrycha von Kniprode dla braci Wirkosława i Jeskego von Jannewitz (Janowiców). W posiadaniu rodu Janowiców osada była aż do końca XVII wieku.

Dwór

Położony u wylotu drogi stanowiącej przedłużenie traktu z Lęborka do Białogardy i Łeby. Posiadłość wybudował w 1739 roku feldmarszałek von Natzmer jako jednokondygnacyjny obiekt z dwoma skrzydłami bocznymi. Przebudowy w stylu neoklasycznym w XIX wieku dokonał Juliusz von Osten, podwyższając drugą kondygnację. Założenie posiada kształt podkowy, poprzedzone jest dziedzińcem, z tyłu ujęte ogrodem, frontem zwrócone na południowy wschód. W siedmioosiowej fasadzie trzy osie środkowe ujmuje płytki pseudoryzalit z tarasem na piętrze (nad wejściem), prostokątnymi oknami i porte-fenêtre na osi w tynkowych opaskach, zwieńczony trójkątnym tympanonem. Boczne, dwuosiowe partie fasady artykułują takie same wysokie, prostokątne okna zwieńczone w przyziemiu prostymi odcinkami gzymsu. Analogicznie artykułowane są pięcioosiowe elewacje dziedzińcowe skrzydeł bocznych (ich elewacje szczytowe są trójosiowe). W ogrodowej elewacji partii głównej pseudoryzalitowi frontowemu odpowiada trójosiowy ryzalit poprzedzony tarasem wspartym na czworobocznych słupach, do którego prowadzą dwubiegowe schody, zwieńczony trójkątnym tympanonem. Partię środkową nakrywa dach dwuspadowy, skrzydła boczne dachy trójspadowe, ryzalit i pseudoryzalit osobne dachy dwuspadowe, poprzeczne do osi wzdłużnej środkowego.

Kościół pw. Świętego Józefa Rzemieślnika i Oblubieńca NMP

Ceglany, neogotycki kościół wzniesiono w 1882 roku. Świątynia, usytuowana w centrum miejscowości, składa się z czteroprzęsłowego korpusu, artykułowanego płaskimi lizenami, oraz częściowo wtopionej w jego bryłę (od zachodu) wieży na planie kwadratu. Okna kościoła zdobią witraże o motywach geometrycznych. W jego wnętrzu znajduje się barokowy ołtarz i chrzcielnica.

 

Leśnice – dawna wieś folwarczna położona 7 km na zachód od Lęborka, przy trasie do Słupska. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1320 roku. Podobno zaczątkiem wsi była karczma usytuowana przy Trakcie Słupskim, który przebiegał wzdłuż morenowych wzgórz ograniczających od południa bagniska w pradolinie rzeki Łeby.

Leśnicki dwór

Prawdopodobnie w XVIII wieku. Jego rozbudowy dokonał w 1847 roku Aleksander Przebendowski, podwyższając obiekt o jedno piętro i dostawiając od strony frontowej ganek, zaś od tylnej taras. Dzisiejszy wygląd nadał dworowi Ernst von Dewitz, który nabył Leśnice w roku 1909.

Kompleks dworu założono na rzucie podkowy z częścią środkową skierowaną frontem na południe i dostawionymi do niej prostopadle, od wschodu i zachodu, skrzydłami bocznymi. Obiekt jest murowany z cegły, otynkowany; skrzydło główne – dwukondygnacyjne, z kondygnacjami oddzielonymi paskiem gzymsowym. W siedmioosiowej fasadzie trzy osie środkowe ujmuje w przyziemiu ryzalit, wyróżniony boniowanymi pilastrami, z wejściem na osi i szerokimi oknami po bokach; nad nim znajduje się taras, na który wychodzą okna prostokątne (w tynkowych opaskach), między którymi widać pilastry zwieńczone belkowaniem z gładkim fryzem i trójkątnym tympanonem. Okna w dwuosiowych bocznych partiach budynku głównego są analogiczne – wysokie, prostokątne, w tynkowych opaskach. Elewacja tylna (ogrodowa) artykułowana analogicznie, z boniowaniem w obu kondygnacjach. Budynek środkowy nakrywa dach czterospadowy. Skrzydła boczne, parterowe, zwrócone frontem dwuosiowymi elewacjami, w elewacjach dłuższych mają okna o układzie nieregularnym, w obu od strony dziedzińca znajdują się wejścia. Skrzydła boczne nakrywają dachy dwuspadowe, naczółkowe.

Manierystyczny kościół

Niewielki manierystyczny kościółek został zbudowany około 1910 roku przez von Dewitza. Świątynia jest budowlą ceglaną, salową, nakrytą wysokim dachem dwuspadowym z wyrastającą z jego połaci wieżą na planie kwadratu, zwieńczoną cebulastym hełmem. Wnętrze oświetlają ostrołukowe okna umieszczone w tynkowej, dekoracyjnej oprawie. Fasada wejściowa dekorowana jest barwnym, geometrycznym fryzem.

 

Lubowidz – wieś leżąca przy północno-zachodnim brzegu Jeziora Lubowidzkiego, w odległości 3 km od Lęborka. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1437, gdy lokowano ją jako osadę chłopską na prawie polskim.

Jezioro Lubowidzkie

Nad dużym i ładnie położonym Jeziorem Lubowidzkim wypoczywa latem większość mieszkańców Lęborka. Powierzchnia, leżącego na wysokości 25 m n.p.m. akwenu, równa jest 158 ha. Długość jeziora wynosi 2,5 km, szerokość – do 900 m, a maksymalna głębokość – 15 m. Akwen charakteryzuje wysoki brzeg, od południa i wschodu zalesiony. Nad Jeziorem Lubowidzkim znajduje się kilka miejsc przeznaczonych do kąpieli i wypoczynku oraz parę ośrodków wczasowych. Główne kąpielisko usytuowane jest przy wschodnim krańcu akwenu, niedaleko Motelu "Zajazd Kaszubski" w Jamach. Na piaszczysty w tym miejscu brzeg jeziora, dzięki jego południowej ekspozycji, padają przez cały dzień promienie słoneczne.

Kościół pw. Świętego Stanisława Kostki

Najbardziej interesującym zabytkiem Lubowidza jest ceglany neogotycki kościół z 1909 roku. Świątynię charakteryzuje korpus nawowy, czteroprzęsłowy, podzielony ukośnymi skarpami, między którymi umieszczono pary szerokich, niemal ostrołukowych okien. Od północy korpus obiektu wieńczy węższe, prostokątne prezbiterium, a od południa wieża na planie kwadratu o konstrukcji szkieletowej w górnej kondygnacji, nakryta namiotowym dachem. Ściany kościoła są dekorowane tynkowymi arkadami.

 

Łebień – pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1379 roku, kiedy to miejscowość otrzymała od komtura gdańskiego Zygfryda (Walpoda von Bassenheima) lokację na prawie chełmińskim i należała do biskupów włocławskich. W roku 1566 biskup Wolski odsprzedał Łebień Ernestowi Wejherowi.

Dwór

Na południowym krańcu wsi, przy wjeździe od strony Garczegorza, usytuowany jest dwór, który powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie XIX wieku. Zbudowany na rzucie podkowy parterowy obiekt składa się z budynku środkowego, frontem zwróconego na wschód i dostawionych doń od północy i południa krótkich skrzydeł bocznych. W partii centralnej 3 osie środkowe zajmuje płytki, dwukondygnacyjny ryzalit pozorny, wyróżniony kształtem wysokich, zamkniętych półkoliście okien w przyziemiu. W elewacji zachodniej (tylnej) ryzalitowi środkowemu odpowiada balkon wsparty na hermowych filarach. Boczne partie skrzydła środkowego są parterowe, dwuosiowe, z oknami prostokątnymi, podobnie jak w dwuosiowych skrzydłach bocznych. Całość nakrywa dach mansardowy z facjatkami.

Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski

W 1882 roku wzniesiono w Łebieniu orientowany neogotycki kościół parafialny. Świątynia to obiekt ceglany o korpusie nawowym, czteroprzęsłowym, podzielonym smukłymi skarpami, między którymi widoczne są wysokie, ostrołukowe okna. Na wieży kościoła, wybudowanej na planie kwadratu i zwieńczonej wysokim hełmem, znajduje się gotycki dzwon z 1491 roku. Ciekawostką jest fakt, że fundatorem nieistniejącego już drewnianego łebieńskiego kościółka był ks. Ignacy Lniski, wuj autora hymnu narodowego Józefa Wybickiego.

 

Małoszyce – dawna wieś folwarczna malowniczo położona wśród pól uprawnych i pastwisk na falistej powierzchni polodowcowej moreny dennej. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z aktu kupna ziemi gdańskiej przez Zakon Krzyżacki od Brandenburgii z 1310 roku.

Dwór z XIX wieku

Odwiedzając Małoszyce, warto zwrócić uwagę na dawny dwór zbudowany przez von Lettowa prawdopodobnie w 1833 roku, na co wskazuje data umieszczona nad drzwiami prowadzącymi z sieni do holu. W późniejszym czasie dobudowano część wschodnią z oficyną. Kompleks złożony jest z jednokondygnacyjnego budynku głównego założonego na rzucie prostokąta, fasadą zwróconego na południe oraz dostawionych doń prostopadle od wschodu i zachodu oficyn, także na planie prostokątnym, z późniejszymi przybudówkami. W fasadzie z dziewięciu osi trzy środkowe zajmuje podwyższony do dwóch kondygnacji ryzalit, z prostokątnym wejściem pośrodku i szerokimi oknami zamkniętymi odcinkiem łuku po bokach, na piętrze z balkonem i prowadzącym nań porte-fenêtre oraz prostokątnymi oknami po bokach. Ryzalit wieńczy trójkątny szczyt dwuspadowego dachu. Okna w bocznej, wschodniej partii fasady zamknięte są łukami, w zachodniej linią prostą. W elewacji tylnej ryzalitowi frontowemu odpowiada trzyosiowy pseudoryzalit zwieńczony trójkątnym tympanonem, nakryty także poprzecznym do osi dachem dwuspadowym. Budynek główny nakrywa wysoki dach mansardowy. Oficyny boczne są niższe, z wejściami od strony dziedzińca i prostokątnymi oknami; zachodnia nakryta dachem dwuspadowym naczółkowym, wschodnia – czterospadowym.

Kaplica grobowa

W Małoszycach wyróżnia się ponadto kaplica grobowa z 1857 roku, obecnie zamieniona na kościół filialny. Obiekt usytuowany jest w głębi przydworskiego parku (na osi alei złożonej z cisów i świerków) otaczającego od północy zabudowania folwarczne. Orientowana, założona na planie prostokąta bryła składa się z jednej kondygnacji murowanej z cegły. Kaplica postawiona jest na kamiennym cokole, a w narożach ujęta skarpami. Elewacje boczne – dłuższe (północna i południowa) artykułowane są parami okrągłołukowo zamkniętych okien. W elewacji frontowej (zachodniej) wejście, poprzedzone niskimi stopniami, jest ujęte filarami i zwieńczone łukiem okrągłym oraz gzymsem. Po bokach łuku dobrze widoczny majuskułowy napis: "ANNO 1857". Nad portalem umieszczone jest ponadto wąskie okno, także zamknięte łukiem. Do przeciwległej elewacji przylega płytki, otynkowany pseudoryzalit z okrągłołukową niszą. W polu łuku znajduje się prostokątna płycina z dwiema tarczami herbowymi z labrami. Nad pseudoryzalitem widać wąską okrągłołukową niszę z tynkowanym krzyżem, a w szczytach od wschodu i zachodu dekorację z uskokowo ułożonych cegieł. Całość nakrywa dach dwuspadowy, z którego od zachodu wyrasta sygnaturka na planie kwadratu, nakryta daszkiem stożkowym z iglicą zakończoną krzyżem.