Ruiny kościoła św. Mikołaja w Łebie

Ruiny kościoła św. Mikołaja w Łebie

Nazwa sprawującego nadzór:
Urząd Miejski w Łebie
ul. Kościuszki 90, 84-360 Łeba
tel.:
+48 59 866 15 10, fax +48 59 866 13 37
www.leba.eusekretariat@leba.eu

Ten niepozorny samotny fragment murów dawnej świątyni, otoczony zewsząd nadmorskim sosnowym lasem, budzi ciekawość, zastanawia, sprzyja refleksji... To ostatnia pamiątka po Starej Łebie – jeden z symboli i najstarszy zabytek w mieście.

Dzieje kościoła pw. św. Mikołaja sięgają XIV wieku. Budowę świątyni, ufundowanej przez zakon krzyżacki, ukończono w roku 1362. Obiekt wzniesiono w centralnej części dawnej Łeby, w otoczeniu licznych gospodarstw domowych, w dość znacznej – i jak się mogło wówczas wydawać bezpiecznej – odległości od linii brzegowej Bałtyku.

W latach 1396, 1467, 1491, 1497 oraz 1500 jednakże kolejne potężne sztormy systematycznie pustoszyły miasto. Aż pamiętnego dnia, 11 stycznia 1558 roku, nadszedł największy z nich. Przez siedem długich dni i nocy masy wody wlewały się na podwórza i do wnętrza zabudowań, huraganowy wiatr łamał i wyrywał drzewa z korzeniami, morski piasek przysypywał wszystko, co napotkał na swojej drodze. Skala zniszczeń, jakie odsłoniły ustępujące ogromne, bezlitosne fale, przerażała.

Nie był to jednak koniec nieszczęść i nierównej walki z nieobliczalnym morskim żywiołem. Po upływie 12 lat, 3 marca 1570 roku, kolejny wielkich rozmiarów sztorm dokonał porównywalnych w skutkach strat w infrastrukturze, uprawach i inwentarzu, co ostatecznie przesądziło o wydaniu decyzji o przeniesieniu miasta na wschodni brzeg rzeki, na nieco wyżej położone tereny, w bezpiecznej odległości około 1 000 m od pasa nadmorskich wydm. 

Proces translokacji trwał przez następne dwa lata. Dokonano w tym czasie rozbiórki poszczególnych ocalałych gospodarstw, pozostawiając jednakże jeden, już odtąd na zawsze samotny, budynek – kościół św. Mikołaja. Przez okres blisko dwudziestu lat nieco zapomniany obiekt systematycznie niszczał, popadając stopniowo w ruinę. Efektem wizytacji świątyni w roku 1590 była decyzja, by niezwłocznie przystąpić do prac rozbiórkowych kościoła, a z odzyskanych tym sposobem materiałów wybudować nową świątynię, w nowej już lokalizacji (przy obecnej ulicy Powstańców Warszawy).

Dziś, po upływie przeszło 650 lat, po budynku kościoła w Starej Łebie pozostał jedynie niewielki fragment. To część zachodniej ściany obiektu wzniesionej z tzw. cegły palcówki, ułożonej nieregularnym wątkiem gotyckim. Od zachodu zachowały się elementy zewnętrznej przypory, blenda okienna oraz powyżej niej fragment niegdyś ozdobnego gzymsu.